Публикации Классный час "Кожуунувус, суурувусту кончуг дурген хогжудээли!"

Всероссийский сборник статей и публикаций института развития образования, повышения квалификации и переподготовки.

Язык издания: русский
Периодичность: ежедневно
Вид издания: сборник
Версия издания: электронное сетевое
Публикация: Классный час "Кожуунувус, суурувусту кончуг дурген хогжудээли!"
Автор: Сандык Айланмаа Борбак-ооловна

Муниципалдыг бюджеттиг ниити ѳѳредилге чери«Тыва Республиканың Барыын-Хемчик кожуунунуң Барлык ортумак школазы»______________________________________________________________________________668043, Тыва Республика, Барыын-Хемчик кожуун, Барлык суур, Октябрьская кудумчузу, бажыӊ 26Класс шагы:«Кожуунувус, суурувустукончуг дүрген хөгжүдээли!»(8 класс)Кылган: Барыын-Хемчик кожууннуң Барлык ортумак школазыныңдээди категорияның тыва дыл болгаш чогаал башкызыСечек Айланмаа Борбак-ооловнаБарлык – 2021Класс шагы: Кожуунувус, суурувусту Кончуг дүрген хөгжүдээли!Сорулгазы:1. Келир үеде кожуунунуӊ сайзыралынга хамаарыштыр өөреникчилерниӊ сагыш-сеткилиниӊ дүвүрелин оттурар, бодалдарыныӊ деӊнелин бедидер; 2. Барыын-Хемчик кожуунга хамаарышкан кончуг чараш чуруктарны көргүспүшаан өөреникчилерниӊ төрээн чурту дээш хей-аъды бедик, тура-соруккур, тынын безин харамнанмас болурунга чаӊчыктырар; 3. Төрээн чери, төрел чону дээш чоргаарланып, аңаа кызыгаар чок ынак болуп, утпас, кагбас болурунга кижизидер. Дерилгези: Үлегер домак, Тываның картазы, Барыын-Хемчик кожууннуң сүлде демдек, тук, гимн ырызы база кожуунга тураскааткан шүлүк.Класс шагының чоудуу.I. Организастыг кезээ.а) Өөреникчилер-биле мендилежир: – Экти бедик, хөрээ хостуг Ээлдек сөстүг, чазык чаӊныг Эӊ-не онза сески класстар Экиивеӊер! Амыргын-на!б) Өөреникчилерниң четчезин көөр.II. Кол кезээ.1. Башкының киирилде сөзү:- «Куш уялыг, кижи чурттуг» деп Тыва чоннуң мерген, ханы уткалыг үлегер домаа бар болгай, а бистиң кижи бүрүзүнүң чурту чүл? (Тыва) А Тываның чүү деп булуӊунда чурттап турар бис? (Барыын-Хемчик) 2. Барыын-Хемчик кожуунга тураскааткан шүлүктү өөреникчиге аянныг, тода кылдыр номчуттурар, чуруктарны көргүзер.Барыын-ХемчиимБарган кижи мактап чанар Барыын-Хемчик кожуунувусӨскелерден ыдык ырлыг,Сүлде демдек, киискээн туктуг.Тыва чону эргип барыпМагадаксап чүдүксээриКижи-Көжээ, Үттүг-Хая – Ыдыкшылдыг черлеривис.Өзүп орар салгалдарыХүндүлээчел, эриг баарлыгӨгбелерниӊ арттырып каан Ёзу-чаңчыл, чүдүлгезин Хажыт чокка сагыызын дег Сайзырадып чоруурлар ол.Алдар-аттыг ыраажылар, Үжүүрлешкен мөгелерниӊ,Хоочун саанчы, шалып-эрес Кадарчылар, малчыннарныӊ,Хову-шөлдүӊ ажылындан Чалданмас-даа араттар дээшАжыл-ишчи, кызымаккай, Чоргаар чоннуӊ чурту ол-дур.3. Ажык чугаа «Кожуунувус, суурувусту хөгжүдээли». Башкының сөзү: – Силер ам келир чылын 9-ку класстың күрүне шылгалдаларын эки дужаагаш, школаны чедиишкинниг доозуп, аттестаттарны холдарыӊарга алыр хүнүңер келир. Оон күзелиӊер аайы-биле ортумак өөредилге черлеринче кирип ап, эки, чедиишкинниг дооскаш, келир үеде төрээн сууруӊарга, кожуунуӊарга тускай эртемниг кижи болуп чанып келир силер. Төрээн кожуунуӊарга азы сууруӊарга ажылга хаара туттуна бээр силер. А чамдык доозуп келген кижилерге ажылчын олуттар чок база бооп болур. Чүнү канчаарыл? «Чаӊгыс суур – чаӊгыс бүдүрүлге» деп губернаторнуӊ төлевилелинге даянып бодувустуӊ бүдүрүлгевисти ажыдып ап болур бис бе? (Ийе, ажыдып ап шыдаар бис). Ынчангаш бистиӊ кожуунувуска, суурувуска кандыг бүдүрүлге чугула херегил? Чижээ: Тыва чемнер бүдүрер. Чижээ: быштак, курут, өреме … (сүттен кылган), чөреме, хырбача, аӊдарышкы … (эъттен кылган) дээш о.ө. Тыва хептер бүдүрер. Чижээ: тыва тон, тыва идик, тыва платье, бопук идик, чеңижок… 4. Төлевилелдер-биле ажыл. «Чаӊгыс бөлүк – чаӊгыс бүдүрүлге» деп алгаш ийи бүдүрүлгениӊ ажылын чорудуптаалыӊарам че. Чижээ, Алгы-кеш эттээр, дүк болбаазырадыр бүдүрүлге.1. Бүдүрүлгениӊ ады ______________2. Чүү деп мергежилдиг кижилерниӊ аӊаа хереги ______________3. Херектиг дериг-херекселдер _________________________________________4. Кайы хире акша-төгерик хереги _______________________5. Бүдүрген чүүлдери ___________________________________________III. Түӊнел кезээ. Өөреникчилерден айтырыг-харыы:а) Класс шагынга чүнү-чүнү канчалдывыс?б) Бо класс шагыныӊ темазы чүү-дүр, тыварын оралдажып көрүӊерем?в) Кожуунувустуӊ, суурувустуң келир үеде хөгжүлдези дээш чүнү канчаар ужурлуг-дыр бис?