Публикации "Мой верный друг – родной язык"

Всероссийский сборник статей и публикаций института развития образования, повышения квалификации и переподготовки.

Язык издания: русский
Периодичность: ежедневно
Вид издания: сборник
Версия издания: электронное сетевое
Публикация: "Мой верный друг – родной язык"
Автор: Альмитова Зиляра Рашитовна

Тема: “Мой верный друг – родной язык”Максат: 1.Балалар белән туган як, туган тел турында әңгәмә үткәрү; халкыбызның элекке яшәеше турында сөйләшү,милләтебез туган як, татар теле, татар халкының көнкүреше турында белемнәрен ныгыту; 2.Шигырьләр, милли уеннар өйрәнү, ул халыкларның уеннарын уйнарга теләк тудыру, туган телебез – татар теле белән горурлану хисләре, әдәплелек тәрбияләү. 3.Башка милләтләргә кадер-хөрмәт,аларның телләрен өйрәнүгә кызыксыну уяту1. Күңел ачу чараларында актив катнашырга омтылыш формалаштыру. Халкыбызның гореф-гадәтләрен, буыннан-буынга истәлек булып калган әйберләрнең исемнәрен (бала итәкле күлмәк, алъяпкыч, камзул, түбәтәй, калфак) хәтерләрендә калдыру. Шигырь һәм уеннар аша балаларны татар халкының үткәне белән таныштыруны дәвам итү. Нәфасәти зәвыкларын үстерү, әйләнә-тирәдәге предметларны бәяли белергә өйрәтү.Татар халкына, фольклорына мәхәббәт һәм ихтирам тәрбияләү “Исәнмесез!” - диеп башлыйк әле. Танышу бит шулай башлана. Сезнең белән очрашканга, дуслар, Күңелебез шундый шатлана! -Исәнмесез,кадерле кунаклар!Менә сез дә килеп җиткәнсез,Мәктәпнең шау тормышынКүреп китик дигәнсез.Сезгә булган кайнар сәламебезТашып чыкты йөрәк түреннән.Тапшырабыз аны, дуслар,сезгәШигырь белән матур җыр белән.Исәнмесез кадерле балалар һәм килгән кунаклар! Бүген без сезнең белән “Дуслык бәйрәме” дип исемләнгән кичәгә җыелдык. Шушы кичәдә ана телебезгә булган мәхәббәтезне җыр, бию, шигырь, уеннар аша белдерербез һәм башка милләт халыкларының уеннарын да уйнап китәрбез. Безнең туган телебез – нинди генә булмасын, татар, рус, чуаш телеме, туган тел ул- һәр милләт өчен бик газиз һәм кадерле. Туган телем - иркә гөлем. (Нежный как цветок, мой родной язык.)Мероприятие посвящённой ко дню родного языка. Хәерле көн хөрмәтле кунаклар,укытучыларыбыз, укучылар! Без бүгенге кичәбезне “Туган телем –иркә гөлем” дип атадык. “Теле юкның – иле юк”,- ди халык. Ә безнең гөрләп чәчәк аткан Ватаныбыз,бөтен дөньяга билгеле булган татар телебез барХаерле кон , балаларБүгенге бәйрәмебезне “Хәерле көн” җыры белән башлап җибәрәбез.1.Йокыдан уянуга минБеләм нишләргә кирәк-Елмаям әти-әнигәХәерле көннәр теләп. Кушымта:Яратам мин, яратам шулМатур теләк теләргә.Онытты, дип уйламагыз,Хәерле көн сезгә дә.2.Хәерле көн күршеләргә,Дуслар,туганннарга да.Теләктән читтә калмасынТаныш булмаганннар да1 бала: ЭлинаМэктэптэ бүген бәйрәм,Бәйрәмнең дә ниндие?!Барыбыз да көтеп алганБезнең Туган тел көне! 2 бала: Без татарлар! Шушы исем беләнҖирдә яшәү үзе бер бәхет,Яшибез без бу җирдәБар халыклар белән берләшеп! 3бала: ГузяльНинди ямьле көн бүген!Йөгереп урамга чыктым.Туган тел бәйрәменәМэктэпкэ ашыктым. З.РҺәр кешенең иле бер генә булган кебек, туган теле дә бер генә. Телгә баланы аның иң газиз, иң якын кешесе - әнисе өйрәтә, шул телдә аңа бишек җырлары җырлый, иркәли. Шуңа күрә аны халык ана теле дип атый.4бала: РУФИН Туган тел И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле! Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы. Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән, Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән. И туган тел! Һәрвакытта ярдәмең берлән синең, Кечкенәдән аңлашылган шатлыгым, кайгым минем. И туган тел! Синдә булган иң элек кыйлган догам: Ярлыкагыл, дип, үзем һәм әткәм-әнкәмне, Ходам!5бала: ХАДИЧА ( Руфин играет на курае)Родной языкРодной язык — святой язык, отца и матери язык, Как ты прекрасен! Целый мир в твоем богатстве я постиг! Качая -колыбель, тебя мне в песне открывала мать, А сказки бабушки потом я научился понимать.Родной язык, родной язык, с тобою смело шел я вдаль,ты радость возвышал мою, ты просветлял мою печаль.Родной язык, с тобой вдвоем я в первый раз молил творца:— О боже, мать мою прости, прости меня, прости отца.6 бала:О, язык родной, певучий, О родительская речь!Что ещё на свете знал я, Что сумел я уберечь?7Бала : Родной язык – цветок души.Ты сохрани его на веки.Чтоб дети, внуки вспоминалиРодной язык уберегли.Балалар: вместе Татарча да яхшы бел,Русча да яхшы бел.Икесе дә безнең өченИң кирәкле, затлы тел.Знай татарский ты языкЗнай и русский ты язык Оба очень нам нужны Одинаково важны!8 бала: НастяЛюбимая родная речь!Все мы должны ее сберечь.Родную речь мы любим, знаемИ много книжек мы читаем.И лучшей речи нет на свете,Родную речь все любят дети!9 бала:На кружок мы ходим вместеУчим все татарскийЧтобы все могли дружитьИ умели говорить.10 бала: Будем вместе мы стараться ,Будем крепко мы дружить,По татарски и по русскиБудем все мы говорить! 11 бала: Тел кешене дус итә,Бер-берсенә беркетә.Бел, балам, син рус теленһәм онытма үз телең! 12 бала:Татар теле – минем туган телем,Сөйләшүе рәхәт ул телдә,Шул тел белән көйлим,Шул тел белән сөйлимМилләттәшем булган һәркемгә.13 Бала: Мы поем им, говорим, С самого рожденьяИ к родному языку Есть большое рвенье 14 бала:РуфинДөньяда иң, матур ил Ул минем туган илем Дөньяда иң, матур тел Ул минем туган телем15 бала:Есть у каждого языкЧто родной навекиБез родного языка Нету человека!16 бала: РасимДөньялар киң, анда илләр күпТуган илем минем бер генә.Туган илемдә дә телләр бик күп,Туган телем минем бер генә. 17 бала: Туган телемдә сөйләшепЯшим мин Туган илдә.“Туган ил” дигән сүзнеӘйтәм мин туган телдә 18 бала: ХадичаТатарчасы – туган тел,Безгә газиз булган тел.Атаң – анаң, әби –бабаңСине сөя торган тел. 19 бала: Туган тел – иң татлы тел,Туган тел – иң тәмле тел.Тәмле дип, телең йотма,Туган телне онытма! 20 бала: Татарчасы – туган тел, Безгә газиз булган тел. Атаң – анаң, әби –бабаң Сине сөя торган тел.Җыр “Мин үсәм”.Мин үсәм, үсәм, үсәм,Кояш нурын яратам.Кояш та мине сөяЮлларыма гәл сибә.Мин барам, барам, барам,Мәктәптә белем алам.Мәктәбем мине сөя,Кояштай якты күрә.Мин җырлыйм, җырлыйм,җырлыйм,Туган телемне зурлыйм.Туган җиремне зурлыйм,Туган телемне зурлыйм.З.Р Балалар кемдер шакый ахры?Сырык эле кем анда?Балалар: Кем анда? Балалар: Исәнмесез! Гөлчэчэк апа: Исәнмесез-саумысыз,Нигә ишек ачмыйсыз?Шакый, шакый арып беттем,Нигә каршы алмыйсыз?(Алып баручы кул биреп әби белән исәнләшә.)Гөлчэчэк апа: Исәнмесез, балалар!Хадича: Минем Голчэчэк эбием безгэ кунакка килде.Гөлчэчэк апа: Исәнмесез, балалар! З.Р.: Хуш килдегез,керегезӘйдә безгә килегез Капкалардан керегез Өебезгә үтегез, Кунак булып китегез Гөрләп бәйрәм итегезДуслар, килегез тизрәк,Ясыйк ярым түгәрәк.Безгә кунаклар килгән,Биик, җырлыйк бергәләп. ( песня Мин усэм усэм ” или танцуем под татарочку)(Танцуем вместе по кругу , в середине круга Голчэчэк апа(Балалар кереп урындыкларга утыралар)Гөлчэчэк апа: И-и-и,балакайлар,нинди тәүфыйклылар, унганнар,матур,балалар бар икән.З.Р.:Исәнме, Гөлчэчэк апа. Исән-сау гына яшәп торасынмы? Гөлчэчэк апа: Аллага шөкер, кызым, рәхмәт! Таинственный сундук бабушкиЗ.Р.: Әбиемнең серле сандыгы Кызыктыра безне күптәннәнАч әбием,безгә күңелеңне,Яшь буынга мирас булып калсын,Бер хәзинә калсын үткәннән.Хадича:Эбием ,бу нинди сандык?Гөлчэчэк апа: И,балалар,минем яшь чактагы сандык ул.Хадича: Әбием әйдә ачыйк инде шул сандыгыңны, карыйк әле.Гөлчэчэк апа: Шулай дисезме, ачыйк алай булгач. Тезелешеп утырыгыз яныма.(играет тихая музыка,әби сандыкны ача-ача сөйли, әйберләрен күрсәтә)Балалар, бүген мин сезне бер истәлекле серле сандык белән таныштырырга сезгә кунакка килдым. Бу серле сандык безгә истәлеккә әбиебездән калган. Әйдәгез әле, балалар, бу сандыкны ачып карыйк. Ай-хай, нәрсәләр генә юк икән бу сандыкта! Гөлчэчэк апа: Ә менә нәрсәләр икән балалар? (показывает платье и фартук)Балалар: Күлмәк һәм алъяпкыч.Әйе балалар, карагыз әле нинди матурлар . Алъяпкычның итәген төрле чәчәкләр, яфраклар белән бизәп чиккәннәр. Ә күлмәге озын җиңле,итәге киңәя төшкән бала итәкле. Бала : Алъяпкычның бизәге Әллә кайдан күренә Матур лалә чәчәк төшкән Бик ошады үземә.Гөлчэчэк апа: Ә монда нәрсә икән бу балалар?Балалар:Калфак.Гөлчэчэк апа: Калфак нәрсә икән соң ул?Балалар: Татар кызларының баш киеме.Гөлчэчэк апа: :Әйе балалар,татар кызлары башларына калфак кия торган булганнар.Аны матурлап лалә чәчәкләре,өч яфрак бизәкләре белән чигеп эшләгәннәр.Дәү әнием энҗе калфак Бүләк итте үземә. Энҗе калфак,үзе ап-ак Бик килешә йөземә. Калфагымның матурлыгын Һәммәсе дә күрсеннәр. -Энҗе калфак кигән кыз ул- Татар кызы дисеннәр.Менә бу читекләрне киеп,бик матур итеп бии идек.З.Р.:Бизәк төшкән итекләрнеЧитекләр дип йөргәннәр.Аларны татар кызларыБәйрәмнәрдә кигәннәр.Матур биегэннэр Бию эзерлэп куйганнар.Карап кына тормагызКул чабыгыз бергэлэп.(Танец Хадича и Фуат)Гөлчэчэк апа: Балалар, тагын нәрсәләр бар икән бу сандыкта?Эйдэгез әле карыйк . ( Показывает Түбәтәй)Балалар: Түбәтәй.Гөлчэчэк апа: Әйе,түбәтәй.Ә нәрсә соң ул түбәтәй?Балалар: Түбәтәй малайларның баш киеме.Гөлчэчэк апа: Әйе безнең ир егетләребез түбәтәйләрне бик яратып кия торган булганнар. Карагыз әле, балалар,бу түбәтәйне ничек матур итеп бизәлгән. Түбәсен алтын җеп белән бизәгәннәр. Кырыйларында матур үсемлек бизәкләре урнаштырганнар. Шулай ук түбәтәйне эңҗеләр, төрле төстәге ташлар белән дә бизәгәннәр.Ә сез, балалар, түбәтәй турында шигырьләр беләсезме Радиф бала. Әнием туган көнемә Бүләк итте түбәтәй. Шундый матур түбәтәем , Үзем кебек бәләкәй. З.Р. Әйдәгез әле, балалар, бераз ял итеп “Түбәтәй уенын” уйнап алыйк. Балалар(жырлылар) Түбәтәеңне кигәнсең , бик ераклардан килгәнсең Төскә матурлыгың белән , шаккатырыйм дигәнсең. Түп-түп-түбәтәй , түбәтәем укалы Чиккән матур түбәтәен , менә кемдә тукталды.(Түгәрәккә басабыз җырлыйбыз түбәтәйне түгәрәк буенча балаларга җибәрәбез, җыр ахырында түбәтәй кемдә кала ,аңа җәза бирелә ).( бердэн унга кадэр сана?Биеп курсэт безгэ?Гөлчэчэк апа: Балалар , тагын нәрсәләр бар икән бу сандыкта?Балалар:Курай Гөлчэчэк апа: Әйе,курай.Ә нәрсә соң ул курай?Ильварт: Курай является одним из самых древних духовых инструментов. О происхождении курая существуют множество башкирских народных легенд и сказок. В легенде «Курай» юноша пошел навстречу звукам и увидел, как тростниковое растение издает на ветру нежный мелодичный звук. Юноша срезал тростник, приложил его к губам и заиграл.Первоначально он использовался как сигнальный инструмент, возникший в связи с потребностями хозяйственного пастушеского быта. Его дальняя слышимость на открытом воздухе —свойство чрезвычайно ценное для пастушеского инструмента, назначение которого — звучать среди природы! Слушая курай в поле или среди гор, нельзя не почувствовать, что этот инструмент так гармонично сливается с природой, словно он ее органическая часть"Мин уйнапта курсэтэм . Играет Ильварт РасимГөлчэчэк апа: Балалар , тагын нәрсәләр бар икән бу сандыкта?Төрле-төрле китаплар да бар монда. Хадича: (Китап ала) Ааай, нинди зур китап! Гөлчэчэк апа: Кара, нинди матур Тугэрэк бу биттә. Балалар, ә сез әкиятлэр беләсез? З.Р. :Экиятлэр беләбез Сезгэ “Тугэрэк экиятен курсэтэбез”Сүз балаларга бирелә ТугэрэкүƏ ТүгəрəкМин сезгэ Тугэрэк экиятен алып килдем.Нэрсэ сон ул тугэрэк?(Колобок).Эйдэгез бергэлэшеп тынлыйк эле.Кул чабыгыз.Яшэгэн ди эби белэн бабай.Алар бик тату яшэгэннэр.Бер вакыт бабай эбигэ карап болай дигэн:Бабай.Карчык икмэк пешер эле. Алып баручы.Эби кечкенэ канат белэн ботен савытлардан,почмаклардан себереп ике уч он жыйган.Каймакта камыр баскан,йомры итеп эвэлэгэн хэм пешерергэ куйган.Тугэрэк бик матур итеп пешкэн,ул аны тэрэзэ тобенэ суытырга куйган.Тугэрэк кинэт тэрэзэ тобеннэн тышкы баскычка,тышкы баскычтан ой алдына,ишек алдыннан урамга чыгып юл буйлап тэгэрэгэн дэ киткэн.Тугэрэк юл буйлап тэгэри икэн дэ тэгэри икэн.Анын каршысына куян килеп чыккан.Куян.(кишер кимереп тора) Тугэрэк, тугэрэк мин сине ашыйм!Тугэрэк.Син мине ашама куян.Мин сина жыр жырлыйм.Мин тугэрэк,тугэрэк мине эржэ тобеннэн кырдылар,майда бастылар,тэрэзэ тобендэ суыттылар,мин бабайдан да качтым,мин эбидэн дэ качтым.Синнэн дэ куян качам.Алып баручы. Дигэн дэ тугэрэк тэгэрэгэн дэ киткэн.Менэ тэгэри икэн тугэрэк тэгэри анын каршысына буре килеп чыккан.Буре.Тугэрэк, тугэрэк мин сине ашыйм!Тугэрэк.Син мине ашама сары буре.Мин сина жыр жырлыйм.Мин тугэрэк,тугэрэк мине эржэ тобеннэн кырдылар,майда бастылар,тэрэзэ тобендэ суыттылар,мин бабайдан да качтым,мин эбидэн дэ качтым, мин куяннан да качтым хэм синнэн дэ буре качам.Алып баручы. Дигэн дэ тугэрэк,тэгэрэгэн дэ киткэн.Буре аны куреп кенэ калган.Менэ тэгэри икэн тугэрэк тэгэри икэн ,анын каршысына бер аю килеп чыккан.Аю.Тугэрэк, тугэрэк мин сине ашыйм!Тугэрэк.Син мине ашама аю.Мин сина жыр жырлыйм.Мин тугэрэк,тугэрэк мине эржэ тобеннэн кырдылар,майда бастылар,тэрэзэ тобендэ суыттылар,мин бабайдан да качтым,мин эбидэн дэ качтым, мин куяннан да качтым ,буредэн дэ качтым хэм синнэн дэ аю качам.Алып баручы. Дигэн дэ тугэрэк,тэгэрэгэн дэ киткэн.Аю аны куреп кенэ калган.Менэ тэгэри икэн тугэрэк тэгэри икэн ,анын каршысына бер толке килеп чыккан.Толке.Исэнме тугэрэк.Син шундый матур,шундый тэмле исле,мин сине ашыйм.Тугэрэк.Син мине ашама толке апа.Мин сина жыр жырлыйм.Мин тугэрэк,тугэрэк мине эржэ тобеннэн кырдылар,майда бастылар,тэрэзэ тобендэ суыттылар,мин бабайдан да качтым,мин эбидэн дэ качтым, мин куяннан да качтым ,буредэн дэ качтым, аюдан да качтым хэм синнэн дэ толке апа качам.Толке.Нинди матур жыр.Туктале тугэрэк,мин бер нэрсэ дэ ишетмим ,тагын беор мэртэбэ минем борыныма утырып жырлап курсэт эле.Алып баручы.Тугэрэк толкенен борынына утырып тагын жырлап жибэргэн.Тугэрэк.Мин тугэрэк,тугэрэк мине эржэ тобеннэн кырдылар,майда бастылар,тэрэзэ тобендэ суыттылар,мин бабайдан да качтым,мин эбидэн дэ качтым, мин куяннан да качтым, буредэн дэ качтым, аюдан да качтым хэм синнэн дэ толке апа качам.Толке.Туктале,туктале тугэрэк,эйдэ эле минем телемэ утырып жырла эле….Алып баручы. Төлке аны кабып йотыйм дип авызын гына ачкан икән, Түгәрәк артыннан чабып, арып-талып беткән әби белән бабай килеп чыкканнар.Әби.5 Ай Аллам, бетерә бит бәбкәмне!Әй бабасы, коткар Түгәрәгемне.Бабай.Әй син җирән хәйләкәр,нигэ кечкенәлэрне алдыйсын,кит син моннан еракка. (Бабай Төлкене куып җибәрә.)Түгәрәк. Гафу ит син, әбием, гафу ит син, бабаем! Сорамыйча чыгып китмәм,башка эшләмәм алай, булырмын тыйнак малай.Әбекәем, бабакаем, бергә яшик гел шулай.Алып баручы. Әби белән бабай Түгәрәкне өйләренә алып киткәннәр. Түгәрәк инде бер дә сорамыйча өйдән чыгып китми, әби-бабайга булыша, сүзләрен гел тыңлый. Бүгенге көндә дә бергәләп, гөрләшеп яшиләр икән. (Сәхнәгә катнашучылар чыга.)Түгәрәк. Әбекәем, бабакаем, мин сезне бик яратам!Бабай. Нинди тыңлаулы безнең Түгәрәгебез!Әби. Әллә тагын бер кабартма ясыйм микән?Аю. Алдады мине Түгәрәк!Буре, Куян.Безгә тоттылмады ул!Төлке. Мин – хәйләкәр төлке. Ләкин Түгәрәк һәм әби белән бабай миннән дә остарак булып чыктылар.Аю, Бүре, Куян. Чөнки алар дус һәм тату, Түгәрәк тә бик тыңлаулы.Барысы бергә. Сау булыгыз, балалар! Дус һәм тату булыгыз, өлкәннәрне тыңлагыз! ШАЛКАНБез бүген рус халык әкиятен татар телендә күрсәтербез. Әкият “Шалкан” дип атала. Рәхим итеп карагыз.Тычкан. Мин – тычкан, бик бәләкәймен, чи-чи-чи. (Йөгереп кырыйга баса).Песи. Ә мин песи булам. Исемем – Мияубикә, Мияууу - мияуууу күрегез!(Кырыйга китеп ята).Эт. Мин эт булам. Исемем – Акбай, һау-һау-һау, шулай да бик курыкмагыз! (Оясына кереп кача).Кыз. Ә мин кыз, исемем Айлинә! Әбиемнең бабамның яраткан кызлары. (Өйгә кереп китә).Әби. Менә мин әби булам – исемем минем Мәрьям. (Өйгә кереп китә).Бабай. Ә мин бабай булам, Сер итеп кенә әйтәм – шалканны мин утыртам! (Өй янына бара).Шалкан. Ә мин – шалкан, бик тәмле, сусыл булам. (Әйләнеп ала да уртага утыра).Алып баручы. Бабай шалкан утырткан. Шалкан зу-у-ур булып үскән.Бабай. (Чыга, кулын каш өстенә куеп, шалкан тирәсендә йөри).Йә, Аллам, йә, Аллам. Кайчан үскән бу шалкан?Кайсы ягыннан тартыйм.Ничек кенә чыгарыйм?Тукта, әбине чакырыйм әле. Әбисе, әбисе, Мәрьям дим, чык әле монда.Әби. (Яулыгын төзәткәләп). Ятып кына торыйм, дисәм,Тагын нигә чакырасың?Нәрсә булган бу бабайга,Шалканга карап тора?Бабай. (Шалканга күрсәтеп).Күр, әбисе, нинди шалканҮскән безнең бакчада.Бергәләп тартып чыгарыйк.Тотын минем аркага.Алып баручы. Әби бабайга, бабай шалканга тотынган, тарталар – тарталар, тартып чыгара алмыйлар .Әби. (Маңгаендагы тирен сөртеп ала).Булмый, бабай, туктале.Кызны чакырыйк әле.Кызым. Кызым. Айлинә. Кил әле син бирегә. Булыш бабай – әбигә.К ыз.Ай,арыдым, алҗадым.Йокымны туйдыралмадым.Әбием, тагын нәрсәгә.Мине монда чыгардың?Әби. (Кулы белән күрсәтеп).Кара, кызым, күрәсең.Шалкан ничек үскәнен.Бергәләп тартып карыйк.Бу шалканны чыгарыйк.(Кыз, бии-бии, шалкан тирәли әйләнеп чыга, әбигә килеп тотына).Алып баручы. Кыз әбигә, әби бабайга, бабай шалканга тотынган. Тарталар – тарталар, тартып чыгара алмыйлар.Кыз. (Кулларын карый).Ай, кулым арыды.Тартуы авыр да.Бәй Акбайны чакырыйк.Булышсын тартырга.Акбай. Акбай. Кайда син.?Ник бирегә килмисең.Акбай, булыш, бик авыр.Бу шалканны тартуы.Акбай. (Чыга).Һау- һау-һау. Нинди тавыш?Мин тик ятмыйм, йорт саклыйм.Бер каракны китермим,Бернигәдә дә тидермим.Һау-һау. Нәрсә булды, Айлинә?Кыз. (Күрсәтеп).Тотын минем артыма.Әйдә шалкан тартырга.(Акбай кызның артына тотына).Алып баручы. Акбай кызга, кыз әбигә, әби бабайга, бабай шалканга тотынган. Тарталар – тарталар, тартып чыгара алмыйлар икән.Акбай. (Туктап, тирен сөртә).Һау-һау-һау. Булмый болай.Шалкан бигрәк зур булган.Кая син, Мияубикә?Ярдәмгә килеп җит лә.Мияубикә. (Киерелеп – тартылып чыга).Мияу-мияу-мияу мин.Һәрвакытта уяу мин.Сөт эчәм, тычкан тотам.Йокларга бик яратам. (Киерелеп ала).Акбай-Акбай өрәсең!Ник мине уятасың?Акбай. (Күрсәтеп).Бабай шалкан үстергән.Шалкан гаҗәп зур булган.Тартып-тартып карыйбыз.Һич чыгара алмыйбыз.Булыш әле, Мияубикә.Син инде бигрәк иркә.Алып баручы. Песи эткә, эт кызга, кыз әбигә, әби бабайга, бабай шалканга тотынган. Тарталар – тарталар, тартып чыгара алмыйлар болар.(Барысы да уфылдап маңгайларындагы тирләрен сөртәләр).Мияубикә. Мияу-мияу, арыдым. Ә шалкан чыкмый һаман.Бергә-бергә җиңел булыр.Ярдәм сорыйк тычканнан.Тычкан-тычкан, чи-чи-чи.Син кайларда йөрисең?Һич тимәскә сүз бирәм Безнең яныбызга син килсәң.Тычкан. (Чи-чи-чи килеп чыга).Качып сохари кимердем.Әллә шуны сиздеңме?Мияубикә, ни кирәк? Чабып килдем тизрәк.Мияубикә. (Күрсәтеп).Бабай үстергән шалкан.Шалканы бик зур булган.Тычкан, ярдәмең кирәк,Тартып чыгарыйк тизрәк.Алып баручы. Тычкан песигә, песи эткә, эт кызга, кыз әбигә, әби бабайга, бабай шалканга тотынган. Тарталар – тарталар икән – шалкан килеп тә чыккан.Шалкан. (Торып баса).Бабай чәчте орлыгым.Сулар сибеп үстерде.Витаминлы, бик файдалы.Тәмле булып өлгердем.(Балалар түгәрәк ясап, шалканны уртага алалар һәм җырлыйлар).Барысы бергә.Әй, бабабыз бик уңган.Үстергән шундый шалкан.Шалкан үскән, зур булган.Бөтен бакчабыз тулган.Без әбигә булышырбыз.Бергәләп тәмләп ашарбыз.(Кунакларга карап, кулларын җәеп).Шалканнан авыз итәргә.Без сезне дә чакырабыз.(Алып баручы рольләрдә кемнәр уйнаганын әйтеп чыга).Күңелле музыка яңгырый.Гөлчэчэк апа: кадерле балалар, әкият геройлары өчен рәхмәт сезгә, балачак хатирәләрен яңартты.-Балалар, тагын нәрсәләр бар икән бу сандыкта?Гөлчэчэк апа: Бу рәсемдә татар ашларыКарагыз әле, сездә дә өстәл татар ризыклары белән сыйланганЗ.Р.: У всех татар есть общие национальные блюда, общие кулинарные традиции. Поэтому, посмотрев на праздничный стол. Сразу можно сказать : это – татарский стол!На нашем столе сегодня много угощений татарской национальной кухни. Давайте, ребята расскажем гостям о некоторых из них.Элина: С давнего- давнего времени и до сих пор татары считают священной пищей хлеб. В старину они чаще всего ели ржаной хлеб – икмэк ( лишь богатые ели пшеничный , да и то не всегда).Существовал даже обычай клятвы хлебом – ипидер. Дети с малых лет приучались подбирать каждую крошку. За едой хлеб резал старший член семьи.(приглашаю мама , бабушек рассказать о своих блюдах)З.Р.: Безнен энилэребез, эбилэребеэ дэ бик тэмле ризыклар пешереп килгэннэр.Эйдэгез аларны чакырыйкЧакчак – сладкое десертное блюдо из мягкого теста с медом.hэр өстэлнең бизэге мин,Исемем минем чэк-чэк.Баллы да мин, татлы да мин. Кабып карагыз чак –чак.Пәрәмәчи — очень сочные запечённые в духовке круглые пирожки с мелко нарезанным мясом;очпочмак — треугольники с начинкой из жирной баранины, лука и кусочков картофеля.Бэлеш пешә бәйрэм көне, көндә бәлеш пешмидер,Э очпочмак татарларнын, өстәленнән төшмидер.Бәлиш— высокий пирог с большой нижней и маленькой верхней коркой.Вакбалиш - это традиционное татарское блюдо, которое представляет собой маленькие пироги с начинкой.Кыстыбый – это татарское национальное блюдо, оно состоит из тонкого хрустящего теста и начинки и готовится быстро и просто. Самая распространенная начинка – картофельное пюре. Вместо него можно использовать вязкую пшенную кашу или мясное рагу.Это оригинальное и сытное блюдо обычно подают к чаю. На первый взгляд, Вам может показаться, что кулинарное изделие с картофелем не сочетается со сладким напитком. Но татары едят кыстыбый именно с чаем и вареньем.Мои близкие просто в восторге от этого домашнего блюда. Предлагаю и Вам вкусить это чудо…Губадия- этоБаурсак - татарские микро-пончики, обжаренные в большом количестве растительного маслаәби-әниләр пешергэн ризыкларын авыз иттегезГөлчэчэк апа: балалар, сандыкның серләре күп әле. Без бүген әби-бабаларыбыздан калган хатирәләрне яңарттык. Уйнадык-көлде, җырладык-биедек. Бергәләп күңел ачтык. Бигрэк унган балалар булып чыктыгыз узегез.. Рәхмәт сезгә балалар, үз телләрегезне онытмаганга, шундый матур биисез,жырлыйсыз.З.Р.: Рәхмәт, Гөлчэчэк апа, Сандыгыңның байлыгын күрсәткән өчен дә рәхмәт үзеңә, синдә күңел ачып, халкыбызның милли сәнгате белән якыннан таныштык. Балалар, әйдәгез Гөлчэчэк әбигә рәхмәт әйтәбез.Балалар: Рәхмәт, Гөлчэчэк әби!З.Р.: Биедек тә, җырладык таШигырьләр дә сөйләдек.Бәйрәм итеп уйнап алдыкМатур көйләр көйләдек. Язык твой – жизнь твоя, твои мечты,Ты без него уже не ты.Язык твой как родная мать,Которую не унижать нельзя, не оскорблять.Его ты должен, друг, благодаритьЗа то , что правильно умеешь говорить.Родной язык – твоя душа, твой мир , твой луч,Люби его за то, что он могуч.ВСЕ ВМЕСТЕ Мы говорим: «Спасибо вам, Ученикам, учителям И всем сегодняшним гостям. Наш долг – традиции хранить, Культуру предков возродить.З.Р. : Бәйрәмебез бетеп киләКунакларга әйтик шуны: -Сәламәтлек, бәхет телик, - Көннәрегез аяз булсын! -Илләр тыныч булсын! -Яңгырлар явып, игеннәр уңсын! -Балалар тәүфыйклы булып үссен!Үз туган телебезне, илебезне яратып яшик! Игътибарыгыз өчен рәхмәт!Безнен бэйрэмебезне матур жыр белэн кичәбезне тәмамлыйбызЭй, дусларым, дусларым.1.Сез мине якын курасез, Мин дэ сезне яратам, Туганнарны хормат итам, Дуслар очен жан атам. ПРИПЕВ: Эй, дусларым, дусларым. Дусларым-туганнарым. Рахатлянеп тоеп яшим Бу доньяда сез барын. 2.Авыр чакта да бергэ без Бэйрэмнэрдэ дэ бергэ. Ризамын мин сезнен очен Утка-суга керергэ. ПРИПЕВ:Действительно, все языки прекрасны, каждый язык красивый. Не забывайте, любите свой родной язык, берегите его, гордитесь им!Ведущий: Живите дружно в мире и согласии с детьми разных национальностей. Счастья вам, здоровья, доброты. - На этом наш праздник закончен.Мероприятие завершается песней Г.Тукая “Туган тел” (зал исполняет стоя1 бала: ЭлинаМэктэптэ бүген бәйрәм,Бәйрәмнең дә ниндие?!Барыбыз да көтеп алганБезнең Туган тел көне! 2 бала: Без татарлар! Шушы исем беләнҖирдә яшәү үзе бер бәхет,Яшибез без бу җирдәБар халыклар белән берләшеп! 3бала: ГузяльНинди ямьле көн бүген!Йөгереп урамга чыктым.Туган тел бәйрәменәМэктэпкэ ашыктым. 4бала: РУФИН Туган тел И туган тел, и матур тел, әткәм-әнкәмнең теле! Дөньяда күп нәрсә белдем син туган тел аркылы. Иң элек бу тел белән әнкәм бишектә көйләгән, Аннары төннәр буе әбкәм хикәят сөйләгән. И туган тел! Һәрвакытта ярдәмең берлән синең, Кечкенәдән аңлашылган шатлыгым, кайгым минем. И туган тел! Синдә булган иң элек кыйлган догам: Ярлыкагыл, дип, үзем һәм әткәм-әнкәмне, Ходам!5бала: ХАДИЧА ( Руфин играет на курае)Родной языкРодной язык — святой язык, отца и матери язык, Как ты прекрасен! Целый мир в твоем богатстве я постиг! Качая -колыбель, тебя мне в песне открывала мать, А сказки бабушки потом я научился понимать.Родной язык, родной язык, с тобою смело шел я вдаль,ты радость возвышал мою, ты просветлял мою печаль.Родной язык, с тобой вдвоем я в первый раз молил творца:— О боже, мать мою прости, прости меня, прости отца.6 бала:О, язык родной, певучий, О родительская речь!Что ещё на свете знал я, Что сумел я уберечь?7Бала : Родной язык – цветок души.Ты сохрани его на веки.Чтоб дети, внуки вспоминалиРодной язык уберегли.Балалар: вместе Татарча да яхшы бел,Русча да яхшы бел.Икесе дә безнең өченИң кирәкле, затлы тел.Знай татарский ты языкЗнай и русский ты язык Оба очень нам нужны Одинаково важны!8 бала: НастяЛюбимая родная речь!Все мы должны ее сберечь.Родную речь мы любим, знаемИ много книжек мы читаем.И лучшей речи нет на свете,Родную речь все любят дети!9 бала:На кружок мы ходим вместеУчим все татарскийЧтобы все могли дружитьИ умели говорить.10 бала: Будем вместе мы стараться ,Будем крепко мы дружить,По татарски и по русскиБудем все мы говорить! 11 бала: Тел кешене дус итә,Бер-берсенә беркетә.Бел, балам, син рус теленһәм онытма үз телең! 12 бала:Татар теле – минем туган телем,Сөйләшүе рәхәт ул телдә,Шул тел белән көйлим,Шул тел белән сөйлимМилләттәшем булган һәркемгә.13 Бала: Мы поем им, говорим, С самого рожденьяИ к родному языку Есть большое рвенье 14 бала:РуфинДөньяда иң, матур ил Ул минем туган илем Дөньяда иң, матур тел Ул минем туган телем15 бала:Есть у каждого языкЧто родной навекиБез родного языка Нету человека!16 бала: РасимДөньялар киң, анда илләр күпТуган илем минем бер генә.Туган илемдә дә телләр бик күп,Туган телем минем бер генә. 17 бала: Туган телемдә сөйләшепЯшим мин Туган илдә.“Туган ил” дигән сүзнеӘйтәм мин туган телдә 18 бала: ХадичаТатарчасы – туган тел,Безгә газиз булган тел.Атаң – анаң, әби –бабаңСине сөя торган тел. 19 бала: Туган тел – иң татлы тел,Туган тел – иң тәмле тел.Тәмле дип, телең йотма,Туган телне онытма! 20 бала: Татарчасы – туган тел, Безгә газиз булган тел. Атаң – анаң, әби –бабаң Сине сөя торган тел.